Greenity 65

Greenity 65

24 april 2020

14 Handel in Amerika bijna gehalveerd

20 Groene Tulp: ‘Ga

38 Zomerbloementeelt

ook zelf aan de slag’

staat voor krachtproef

Bollenvogels

32 Beetje aandacht stimuleert kwetsbare soorten



Toreda ® the next step in vuurbestrijding

• 1 e biologische vuurmiddel in de bollenteelt • Voor vergroening van de vuurbestrijding • Bloembollenbrede toelating

BASF Nederland B.V. Agricultural Solutions | Postbus 1019 6801 MC Arnhem | T. (026) 371 72 71 | www.agro.basf.nl Facebook: @BASF.Agro.nl | Twitter: @BASFagronl Toreda ® is een geregistreerd handelsmerk van BASF. Gebruik gewas­ beschermingsmiddelen veilig. Lees voor gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

I NHO U D

10 Eikholt Kwekerijen Gerard Eikholt en zoon Rick telen in Groesbeek jaarrond vaste planten en siergrassen. Hard werken is hun devies.

14 Corona in de VS Ook in Noord-Amerika zucht de bollenafzet onder de coronacrisis.

40 Keukenhofkunst Behalve de mooiste bloemen staan in Keukenhof ook kleurrijke kunstwerken.

In dit nummer 10  Eikholt Kwekerijen: hard werken aan vaste planten 14  Exporteurs en telers bekijken situatie in Amerika per dag 20  Groene tulp: ‘Begin klein en begin vandaag’ 32  Bollenvogels gedijen al bij beetje extra aandacht 34  Waterschap Scheldestromen ziet steeds minder overschrijdingen 36 Kleine revolutie uit bloeiproef 38  Zomerbloemensector wacht krachtproef 40  Kunst geeft Keukenhof extra cachet

Vaste rubrieken 4  In de media 6  In gesprek Marco Maasse 9  Column Jennie Veninga 17  5 minuten Jessica Ruitenberg 18  Boekrecensie 19  Tech&Mech 22  KAVB 25  Ooit 26  Vakvenster 28  CNB 42  Hobaho 43  Vaste planten Alcea rosea 45  Teeltverbetering 46  Teeltadvies 50 Het onderzoek van Weijnand Saathof

Op de cover 32 De gele kwikstaart is een van de iconische bollenvogels. Net als de patrijs en de veldleeuwerik doet de soort het goed in bollenland, terwijl elders in Nederland deze vogels een kwijnend bestaan leiden. Telers Rutger van Eeden en Johan Verschoor zijn blij dat het deze vogels goed gaat op hun bedrijven. Met enkele eenvoudige ingrepen helpen ze de bollenvogels een handje in hun voortbestaan.

24 april 2020

3

24 april 2020

VA N D E R E D A C T I E

Hogervorst heeft schuur net op tijd klaar

Aan de uitbreiding van kwekerij HL Hogervorst in Noordwijker- hout mag weer worden gewerkt. De bouw van de schuur kwam in juni 2019 stil te liggen door de stikstofcrisis.

Op woensdag 15 april werd de bouwvergunning voor de uitbrei- ding van 1.400 m 2 schuur onher- roepelijk verklaard. Dat was toch een klein ‘euforie-moment’ voor eigenaar Gertjan Hogervorst. Eind mei moeten de schuur, het nieu- we ketelhuis, de elektraverzwa- ring en de koelcellen helemaal klaar zijn voor gebruik. Dat is net op tijd, want de laatste week van mei komen de eerste bollen uit Frankrijk op zijn bedrijf. Nadat in september de overheid de nieuwe Aerius-berekening klaar had, bleken de standaard kengetallen niet te kloppen. Ar- chitect Veldhoven in Lisse maakte met de juiste kengetallen voor Ho- gervorsts situatie een nieuwe be- rekening, en daaruit bleek weder-

om dat de geplande nieuwbouw een stikstofafname betekent. Die berekening werd begin november ingediend bij de Omgevingsdienst Haaglanden ter controle. Daarna verstreken er vele weken. Rond half februari gaf de gemeente goedkeuring aan de vergunning en ging deze ter inzage. De kweker relativeert door de co- rona-crisis de situatie wel, maar toch kijkt hij met veel ergernis terug naar hoe het is gelopen. “In juni werd de bouw stilgelegd, want het kon allemaal niet wat we wilden doen. Daarna zijn er al- leen maar papieren heen en weer gegaan. We gaan exact hetzelfde bouwen en nu is het prima.” De kweker heeft f inanciële schade geleden door de vertraging.

Nood breekt wet

Ellis Langen — Redacteur [email protected]

“Mam, je weet het hè? Als je valt, meteen op- staan. En voor een schaafwond stoppen we niet.” Ik kijk naar links. Mijn zoontje van acht jaar rent naast me. We zijn samen aan het hardlopen geslagen – of zeg gerust nog maar even aan het ‘zachtlopen’. Dat is best gek. Dat ik in deze maffe tijd opeens met vaart dingen onderneem die ik eerder altijd uitstelde, blijk- baar niet belangrijk genoeg vond. Alsof je in het corona-tijdperk opeens de ‘forward-knop’ vindt. Bij politiek Den Haag komt er nu de ene nood- wetgeving na de andere. Een noodwet om coronaspugers (!) aan te pakken, om digitale besluitvorming mogelijk te maken, een wet om huiseigenaren te dwingen tot coulance bij huurbetaling en een noodwet dat notaris- sen op afstand een testament kunnen maken. Deze spoedwetten zijn binnen enkele dagen of hooguit een paar weken opgezet en geregeld. Immers, nood breekt wet. Nu is een noodwet volgens mij tijdelijk. Maar er zullen nu en komende maanden zeker za- ken worden aangepast en besloten die eigen- lijk gewoon logisch zijn en tevens heel prak- tisch blijken. Dat had eigenlijk al veel eerder gekund en gemoeten. Ik denk dat veel nieuwe regels en wetten de komende tijd zo goed be- vallen dat ze blijvend worden. Nu de wereld in brand staat, kunnen zaken in- eens snel geregeld worden. Niks geen gesoebat of partijen of organisaties die op hun achterste benen gaan staan. Het wordt nu zonder gemor geaccepteerd. Nu is corona natuurlijk een veel groter omvattend probleem dan de regelgeving waar individuele ondernemers soms met hun bedrijf tegenaanlopen. Echter, de nood kan voor zo’n ondernemer met zijn bedrijf ook erg hoog zijn; het kan hem de kop kosten of in ieder geval de zin wegnemen om te blijven ondernemen. Dus eerlijk gezegd bevalt me die scherpte over wat nú moet gebeuren wel. La- ten we vaker die forward-knop gebruiken en wie weet loop ik straks die halve marathon.

4

24 april 2020

S T E L L I NG

Ik vind voldoende gekwalificeerd personeel

Het vinden en houden van goed personeel is in een normaal jaar al ingewikkeld, maar dit jaar is de uit- daging extra groot. Veel seizoenarbeiders zijn ver- trokken, maar het werk is er nog. Toch vind ik daar nog voldoende goed gekwalificeerde mensen voor.

42 % E E N S

Op www.greenity.nl kunt u reageren op de nieuwe stelling: ‘Ik plant fors minder bollen’.

Tulpentelers bezig met krimp

Hart onder de riem voor de streek Zes uur hadden Rik Pennings van P. Pennings Bloembollenbedrijf in Noordwijker- hout en een koppel vrienden nodig om in de tulpen een hart en de tekst ‘See you next year’ te koppen. “We gingen naar huis met verbrande nekken en gezichten, maar waren blij met het resultaat”, zegt Pennings lachend. “Toen we de foto ’s avonds plaatsten op de social media, ging het snel en werd deze flink geliket en gedeeld.” Samen met Nienke Ringersma van het bollenplatform Tulips in Holland had Pen- nings de actie bedacht. “We wilden iets positiefs. Voor de bloembollen, voor alle toeristen die niet kunnen reizen naar Nederland en niet kunnen genieten van de gekleurde velden, maar ook voor de mensen in de Bollenstreek die toeristen nodig hebben, zoals Keukenhof en hotels. Gewoon iedereen een hart onder de riem steken.”

Na de oproep van accountant Hans Tesselaar en de brief van de Productgroep Tulp van de KAVB kijken kwekers inderdaad kritisch naar het areaal. Een enkeling heeft zelfs de rooimachine al ingezet, zoals Wim Buis in Nieuwe Niedorp. “Er is 3,5 hectare gerooid en er staat nu maïs. Door op tijd te rooien, konden we nog iets met de grond doen. Ik heb de beslissing genomen na gesprekken met mijn commissionair en accountant. Misschien krijg ik wel spijt, maar uit de cijfers van nu blijkt gewoon dat het geen nut had om door te gaan met deze tulpen. Hopelijk kijken andere kwekers ook zo, al heb ik ook al veel collega’s gehoord dat ze het moeilijk vinden. Dat is het ook.” Tesselaar heeft naar eigen zeggen ‘positieve reacties’ gekregen op zijn verhaal en heeft klanten die rooien of het overwegen. “Van partijen die er nu uitgehaald worden wordt door collega-kwekers snel gezegd dat het wel viruspartijen zullen zijn. Het is juist goed met de slechte partijen te beginnen.” In de brief van de Productgroep Tulp van de KAVB die onlangs via de Bloembollenkeuringsdienst naar alle tulpentelers is gestuurd roept de groep op tot nadenken over het areaal. ‘Als je nu al weet dat je de kostprijs niet haalt, is vernietigen de beste op- tie’, schrijft de productgroep. Met afnemers, bank en accountant zou bekeken moeten worden welke van tien tot twintig procent van de partijen afscheid genomen kan worden.

C O L O F ON

24 april 2020 De redactie werkt op basis van een redactiestatuut. Aan alle artikelen en rubrieken wordt de meest mogelijke zorg besteed. Uitgevers, redactie en medewerkers aanvaarden echter geen enkele aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die direct en/of indirect kunnen voortvloeien uit de inhoud van artikelen en/of advertenties. De redactie houdt zich het recht voor om ingezonden brieven enmededelingen niet te plaatsen dan wel te wijzigen of in te korten. Overname van artikelen, berichten of fotografie is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie. Greenity is een voortzetting van het tijdschrift BloembollenVisie (2003-2017). BloembollenVisie ontstond uit een samenvoeging vanMarktVisie (CNB) en Bloembollencultuur (KAVB). REDACTIE Hans van der Lee (hoofdredacteur), Lilian Braakman, Arie Dwarswaard, Ellis Langen en Monique Ooms (vakredacteuren), André Leegwater (eind- en webredacteur) FOTOGRAFIE René Faas VORMGEVING Filie Nicola en Lianne van ’t Ende WEBSITE www.greenity.nl CONTACT Postbus 31 | 2160 AA Lisse | tel. 0252-431 431 | [email protected] ADMINISTRATIE tel. 0252-431 200 | [email protected] REDACTIEADRES Heereweg 347 | 2161 CA Lisse ABONNEMENTEN Excl. btwper jaar:Nederland€275,–, Europa€295,–, buitenEuropa€325,– ADVERTENTIES Bureau Van Vliet bv | Postbus 20 | 2040 AA Zandvoort | tel. 023-5714745 | [email protected] UITGEVERS KAVB en CNB ISSN 2589-4099

Vanwege de vele afgelastingen van evenementen door het coronavirus staat er in deze Greenity geen agenda.

5

24 april 2020

I N G E S P R E K

24 april 2020

24 april 2020

6

24 april 2020

‘Bloemenoverschot kunnen we met de hele keten oplossen’

De directe verkoop van bloemen aan particulieren door broeiers is Marco Maasse een doorn in het oog. ‘Slecht voor de bloemisten en slecht voor de keten’, vindt de directeur van de Vereniging Bloemist-Winkeliers (VBW). Snappen doet hij het wel, al heeft hij een ander idee. “We moeten het samen, dus ketenbreed, oplossen. We werken er al aan met de schakels in de keten.”

Marco Maasse DIRECTEUR VBW

Al ruim 20 jaar ‘wappert’ Marco Maasse als directeur van de Vereni- ging Bloemisten-Winkeliers rond bij de bloemisten, zoals hij dat zelf uitdrukt. De brancheorganisatie voor de bloemisten vertegenwoor- digt circa ‘60 procent van de omzet en werkgelegenheid’ in Neder- land, de vereniging telt ruim 1.300 leden. Nederland heeft ongeveer 3.000 bloemisten. De VBW heeft ook het mandaat om de CAO voor de hele branche af te sluiten. De VBW wil ondernemerscompetenties van haar leden verbeteren en het ondernemersklimaat voor de bloe- mist zo gunstig mogelijk maken. Leden profiteren van een kennis- en adviescentrum plus dienstverlening.

Tekst: Hans van der Lee | Fotografie: René Faas

Hoe reageerde de bloemisterijsector toen Nederland acuut met de coronamaatregelen te maken kreeg? “Bij de start was er direct opschudding en vrees. Al snel ontstond het idee dat bloemen niet behoren tot de primai- re levensbehoeften en dat alle winkels dicht moesten als het echt ingewikkeld werd rond corona. De VBW is direct aan de slag gegaan om de sector door de crisis te loodsen, via vier stappen. Eerst inzetten op het openhouden van de winkels. Als tweede om op zijn minst bezorging mogelijk te houden. Als derde goede voorzieningen en financiële tege- moetkoming voor de getroffen detaillisten en als vierde een oplossing voor de liquiditeitsproblemen op langere termijn. Daarna werd duidelijk dat de winkels open kunnen blijven, zolang een piek in de besmettingen uitblijft. Dat bracht wel opluchting bij onze leden.” Maar de winkeliers zagen hun omzet kelderen door gebrek aan aanloop en het grotendeels wegvallen van de zakelijke markt? “Dat effect is niet bij alle winkels zichtbaar, het is sterk af- hankelijk van de locatie. Winkels die in een winkelcentrum zitten of in de buurt van een supermarkt blijven aanloop houden. De zogeheten ‘stand alone’-winkels hebben het veel moeilijker, net als winkeliers die hun zaken online niet op orde hebben. Voor winkels die veel zakelijke klanten hebben, online niet handig zijn en geen aanloop hebben, is deze periode funest. Gemiddeld genomen zien ondernemers hun omzet van fysieke bezoekers met 40 procent dalen. Er mag nu maar één klant per 10 vierkante meter de winkel

24 april 2020 “Dat sociaal denken kwam inderdaad in de plaats voor een deel van het verlies. Bedrijven gingen van alles doen voor de thuiswerkers en voor de relaties. Die markt is explosief gegroeid en het voordeel is dat veel van die acties online of telefonisch te regelen zijn. Bijvoorbeeld de oproep van de koning om iets te doen tegen het eenzaamheidsvirus zorgde ook voor een impuls. Vaak worden bloemen gekozen om aan te geven dat iemand niet vergeten is. Nu zijn al die effecten bij elkaar goed voor een heel kleine plus bij een deel van de bloemisten. Hoe het in de toekomst gaat, weet niemand. Hoe lang duurt die crisis nog en hoe lang horen daar nog bloemen bij? Blijft de vraag straks? Uiteraard hopen we dat de drukte in maatwerk en online orders blijft. Minister De Jonge riep ook op om elkaar een bloemetje te geven. Dat zijn belangrijke signalen voor onze branche. Bloemen en planten zeggen alles nu we elkaar niet kunnen ontmoeten” in en dat zorgt voor afhakers, die verder lopen als er een rij staat. De zakelijke omzet daalt ook, omdat veel bedrijven het abonnement stopzetten. Er zijn tenslotte geen of nauwelijks werknemers op kantoren. Dat is goed te begrijpen. Gelukkig is er ook een nieuwe omzet op gang gekomen, namelijk be- drijven en consumenten die meer dan ooit of zelfs voor het eerst bloemen kopen om met anderen mee te leven. Deze extra omzet is in veel gevallen minimaal even groot als de weggevallen omzet.” Kort na de start van de crisis kwam er een beweging op gang om de sierteelt te steunen. Daarvan profiteren bloe- misten toch ook?

7

24 april 2020

I N G E S P R E K

U roept broeiers en kwekers op de verkoop vanaf het be- drijf aan particulieren direct te stoppen. Het is voor veel ondernemers de enige manier om nog wat te verdienen aan het product. Wat moeten ze dan? “Het lijkt een oplossing, maar we zijn bang dat het de markt voor langere tijd bederft. Consumenten raken gewend aan de lage prijzen die broeiers vragen voor hun product. Ik kan mij moeilijk voorstellen die dat prijzen kostendekkend zijn. Afhankelijk van het bedrijf zal het soms een druppel op de gloeiende plaat zijn. Belangrijk is om de keten in stand te houden, alleen dan houden we het vol met zijn allen. Uiter- aard snap ik de kwekers heel goed, maar de markt en het imago van de bloemen gaan eraan kapot. De waarde raakt compleet weg.” Ondertussen bijten de kwekers maar op een houtje? “Natuurlijk niet en dat zeg ik de kwekers ook die zich naar aanleiding van de oproep bij ons meldden. De kwekers zitten in een rotpositie en daar hebben wij ook pijn van in onze buik. Het is ook niet goed voor de markt als straks bedrijven wegvallen. De VBW en haar partners in de keten zijn samen bezig om maatregelen te nemen, voor nu in de crisis en voor straks. De bedoeling is snel grotere volumes bloemen en planten naar de markt te brengen via de route kweker, klok, soms groothandel, bloemist. We proberen consumenten met campagnes te verleiden meer bloemen te kopen en daarin werken we nauw samen. Niet het hele overschot is zo weg te werken. Dat lukt pas als we ook weer afzet in het buitenland hebben. Daar bereiden we ons al op voor, door filmpjes met bloemisten en kwekers te maken die we in verschillende talen beschikbaar hebben. Promotie via onder meer social media maar ook adverteren via de Ster op televisie leidt hopelijk tot meer afzet en we laten de buitenlandse bloe- misten en klanten merken dat we er ook voor hen zijn. We zijn ervan overtuigd dat dit de kwekers en de sector op lange termijn meer helpt.” Hoe ziet die binnenlandse actie er concreet uit? “Stel, er worden extra rozen aangevoerd via de veiling. Die nemen bloemisten af, dus er komt een prijs voor die rozen. Vervolgens geven de bloemisten bijvoorbeeld bij ieder boeket een roos weg. Die kan de consument op zijn of haar beurt ook weer weggeven. Zo hopen we ook mensen te bereiken die zelf zelden of nooit een bloemetje kopen, om zo de afzet te stimuleren. Bloemen worden betaald en prijs en imago van het product gaan niet kapot. Ondertussen denken we na over allerlei mogelijke alternatieven. We richten ons daarbij primair op de binnenlandse markt met ook mogelijkheden van doorvertalen naar alle Europese landen via Florint.”

‘De markt en het imago gaan kapot aan het weggeven van bloemen’

Oké, en gratis weggeven aan de zorg. Ook niet goed? “Weggeven aan goede doelen is goed en jammer tegelijk. Het is goed voor de ontvangers, die verdienen zelfs meer dan een bloemetje. Ook voor mensen die niet altijd bloemen krijgen, is dit een goede zaak. Die merken zo ook hoe waardevol een bloemetje kan zijn. Het kan echter ook averechts werken bij mensen die menen dat ze een gratis bloemetje krijgen omdat er een overschot is en de bloemen anders toch in de kliko gaan. We zijn niet tegen de acties, want ze lossen twee din- gen op. Er wordt iets met het overschot gedaan en er wordt waardering getoond. Er zit wel het risico in dat mensen anders naar bloemen gaan kijken.” De VBW zoekt Plantion, Bloomland en andere ketenpart- ners op, maar praten jullie ook met KAVB, Anthos of han- delspartijen in de bloembollen? “We hebben elkaar nog niet opgezocht, maar misschien moeten we dat ook doen. Kwekers en bloemisten vinden elkaar nu heel goed. Onze lobby is tot nu toe vooral gericht op de detailhandel en de retail, daar is in deze fase het meest mee te bereiken. Het zou mooi zijn als er meer aansluiting komt binnen de keten. Dan levert die crisis misschien nog iets op voor de toekomst.”

8

24 april 2020

C O L UMN

Informatie verstrekken

Jennie Veninga Tulpen- en lelieteelt Hijken, Drenthe [email protected]

Op de voorpagina van onze regionale krant zie ik een grote foto van een tulpenveld met een kopmachine. De kop boven deze foto luidt ‘Bloemen weg om be- zoekers te weren’. Wat meteen door mijn gedachten schiet is de vraag of de schrijver weet dat elke tulpen- teler sowieso ieder voorjaar op enig moment zijn tul- pen kopt. Ik begrijp dat in deze tijd van Covid-19 de foto en de kop de aandacht van de lezers trekt. De vraag of de schrijver weet waarom de tulpen worden gekopt, blijft. Meteen daarna komen de volgende vra- gen: waarom weet die meneer of mevrouw van de krant dat niet? Doen we als bloembollentelers genoeg aan het verstrekken van informatie? Informatie naar onze omgeving, waar de journalisten ook bij horen. De tulpenvelden zijn een toeristische trekpleister in Nederland, wat weer tot gevolg heeft dat de meeste Nederlanders hier trots op zijn. Bij andere bolgewassen is dat niet zo. Met name de lelievelden komen vaak negatief uit de verf. Diverse telers doen er veel aan om dit negatieve tij te keren. Zij hebben hun eigen bedrijfswebsite en plaatsen be- richten op Facebook, Twitter en Instagram. Dit alles om de stakeholders te informeren over de teelt van bloembollen. De kracht van de sociale media is deze telers duidelijk geworden door de uitleg van iemand van buiten de bloembollensector. Zij heeft een aantal jaren geleden het belang van de informatie die Goog- le verstrekt uitgelegd. Daarnaast is destijds het idee ontstaan om de website lelieteelt.nl te bouwen. Een website met uitleg over de teelt en de werkzaamheden die daarbij horen en uiteraard nieuws over lelieteelt. Om een website up-to-date te houden heeft de be- heerder naast tijd ook informatie nodig. Vooral nieu- we informatie. Een website met nieuws van vorig jaar wordt niet gezien als interessant. Gelukkig zijn er meer mensen die er zo over denken en vinden dat er iets moet veranderen. Ik ben er blij mee dat iemand het initiatief heeft genomen om plannen te maken om lelieteelt.nl een boost te geven. De plannen liggen er en worden momenteel verder uitgewerkt. Met le- lieteelt.nl kunnen we gezamenlijk als telers het wer- kelijke verhaal en de juiste informatie over de teelt verstrekken aan onze omgeving.

24 april 2020

24 april 2020

24 april 2020

9

24 april 2020

Altijd aan het werk

D e programmering van Omroep Berg en Dal schalt ’s ochtends door de radio in de schuur bij Eik- holt Kwekerijen in Groesbeek. Het genre vari- eert: meedeiners, Duitse schlagers, carnavalesk klinkende muziek en gouwe ouwen. Het typeert in één klap de sfeer in dit familiebedrijf in vaste planten en siergras- sen: gezellig en gemoedelijk. “We doen altijd mee aan de prijsvraag en bellen ook geregeld om verzoeknummers aan te vragen”, zegt eigenaar Gerard Eikholt. Hij staat aan een van zijn werktafels. Voor hem liggen twee A4’tjes. Er staat in grote lijnen op wat hij wil vertellen. Corona-tijd of niet, de kweker is goed geluimd. “Al worden het zeker heel spannen- de maanden”, zegt hij. Immers in april, mei en half juni ligt de piek in het verkoopseizoen en ook daarna wordt er tot en met oktober nog verkocht. Hij merkt zelf nog niets van een teruglopende afzet. Zijn bedrijf verkoopt hoofdzakelijk aan collega-kwekers, ook gaat er wat naar hoveniers. Zo’n 30 procent van zijn verkoop gaat via opdrachten naar postor- derbedrijven, voornamelijk een paar in Duitsland en een enkele in Frankrijk. “Afgelopen weken zijn de verkopen daar als een raket omhooggeschoten. Ik moest al een paar keer bij andere kwekers inkopen.”

Met volle inzet kweekt Eikholt Kwekerijen het hele jaar door vaste planten en siergrassen. Reguliere werktijden kent het familiebedrijf niet. Elke dag zit tjokvol en zelfs in de winter zijn er soms piekdagen. Gelukkig heeft eigenaar Gerard Eikholt een team mensen om zich heen vergaard die net zo gedreven zijn als hij.

Tekst: Ellis Langen | Fotografie: René Faas



24 april 2020

‘Het is hard werken, maar ik prijs me rijk’

Gerard (l) en Rick Eikholt op het bedrijf van Stauden-Peters.

Nu de vraag goed is, worden er redelijke prijzen gemaakt. Maar vaak genoeg ligt dat anders. “Meestal zijn de prijzen laag en vaak staan ze continu onder druk.” De kweker han- teert geen vaste prijslijst. “Nooit gedaan en gaat ook nooit gebeuren”, zegt hij resoluut. Hij vindt dat de markt de prijs bepaalt. Is die te slecht, dan verkoopt hij de planten simpel- weg niet. Hij laat ze dan hooguit nog 1,5 jaar staan. Hij wijkt daarmee af van veel collega-vaste plantenkwekers, maar voert een reden aan: “Wat wij kweken is met veel passie en kennis tot stand gekomen. Het is gewoon minimaal het geld waard wat ik ervoor wil hebben.” In de vasteplantensector is het non-stop verschrikkelijk hard werken en de kosten lopen op, vertelt hij. “Dan hoort daar een faire prijs bij.” Sinds 2019 werkt Gerard nauw samen met het bedrijf Stau- den-Peters in het Duitse Kranenburg, vlak over de grens. Het bedrijf dat vooral de retail belevert, is zijn voornaamste ko- per. Andersom koopt Gerard als eerste bij het Duitse bedrijf in. Verder heeft Gerard altijd zijn oren en ogen goed open en legt veel contacten. “Ik bezoek veel kwekers in Nederland, België en Duitsland, omdat ik veel waarde hecht aan per- soonlijk contact met mensen. Bovendien wil ik ook zien wat ze aan assortiment hebben staan en of ze kwalitatief goede

Van krimp naar bloei

Al vanaf zijn twaalfde werkt Gerard Eikholt in de vaste planten. Sinds 1984 bestaat het bedrijf in Groesbeek. Voor 2012 was dit bedrijf een flink stuk groter. In dat jaar kromp Eikholt noodge- dwongen. Hij verkocht 70 procent van het areaal en maakte een doorstart. De keuzes die hij daarna met het bedrijf maakte, levert hem nu een stuk minder gestrest leven op. Het bedrijf heeft nog een tweede locatie en die ligt ongeveer 1 km verderop. In 2008 was die voor het laatst in gebruik voor jonge planten. Omdat de handel weer wat beter gaat lopen, start daar binnenkort de kweek weer langzaam op. Eikholt is al meer dan dertig jaar een relatie van CNB. Naast zijn vrouw Annemarie en één vast personeelslid, werken er nog zo’n tien tot twaalf vakantiekrachten. Ook zoon Rick (18) helpt vaak mee. Hij wil over zes jaar volledig in het bedrijf zit- ten en nog meer samenwerken met Klaus Peters van Stauden-Pe- ters. Gerard is ook hier optimistisch over. “Klaus Peters kan op een unieke manier jonge mensen enthousiast maken voor ons vak.”

24 april 2020

11

24 april 2020

planten kweken, want op een plaatje is alles mooi.” Naast dit soort marktinformatie, bundelen de twee samenwerken- de bedrijven bijvoorbeeld ook vervoer naar regio Boskoop of de Bollenstreek, testen ze samen nieuwe soorten uit en proberen ze nieuwe manieren van kweken uit. “En dankzij Stauden-Peters beschikken wij in drukke tijden ook over zijn kundige personeel.” Gerard is ingenomen met de juiste dynamiek maar ook de rust die de samenwerking geeft. En ook voor Rick, de zoon van Gerard, biedt de samenwerking perspectief. Hij volgt een opleiding assistent verkoop/retail bij ROC Nijmegen. “Een erg leerzame opleiding. De kennis kan ik wellicht straks voor beide bedrijven inzetten.” SLIM BEDACHT Grote aantallen jongplanten maakt Eikholt niet op zijn bedrijf. Op drie hectare kweekt hij momenteel zo’n 120 soorten jongplanten. Totaal heeft hij zo’n 400 soorten ter be- schikking. Die unieke en grote collectie moerplanten houdt hij ijverig in stand. Deels op zijn eigen bedrijf. Tijdens een rondje over het bedrijf legt Rick uit dat zijn vader de rest van de moerplanten op een slimme manier heeft ondergebracht. Ze staan in tuinen bij familie en kennissen in de buurt. “Wel met de afspraak dat we er altijd wat van af mogen halen of ze mogen terughalen.” Het voordeel is dat er meer ruimte vrijkomt voor jongplanten. Iets wat Rick, die later het bedrijf wil overnemen, graag ziet. “Moerplanten in je kas verdien je niets aan. Bovendien geeft het een beetje een rommelige aanblik. Ik zie dat als nadeel. Ons pap niet zo”, aldus Rick die door de paadjes loopt en terloops met zijn voet een wa- terslang aan de kant schuift. Omdat niet alles verkocht wordt, staan er in de kas ook partijen planten ‘te wachten’. Bijvoorbeeld om in een grotere pot te worden gezet en vervolgens buiten een plekje te krijgen. Maar vaak ontbreekt de tijd en heeft iets anders voorrang. Gerard: ”Iedere dag opnieuw beslissen we wat er moet gebeuren. Eén ding is zeker: de dag zit tjokvol, de avonden vaak ook. Ik zie altijd overal werk.” Geeft dat niet het onrustige gevoel altijd achter de feiten aan te lopen? “Je leert ermee omgaan”, antwoordt Gerard nuchter. In de loop

Eikholt vraagt veel van zijn vakantiekrachten: ‘feeling met het product, vakbekwaamheid, hard werken én betrokkenheid’.

12

24 april 2020

‘Vaste planten hebben seizoenen met koude nodig’

24 april 2020 Zijn zoon Rick ziet uit naar zijn toekomst in het bedrijf, want dan is hij fulltime aan de slag met zijn passie, planten kweken. “Ik geniet ervan als een plant groeit, bloemen geeft, afsterft en volgend jaar weer sterker terugkomt.” Hij merkt dat andere jongeren in zijn omgeving daar vaak raar van opkijken en zijn gepassioneerdheid niet begrijpen. “Ik kies een nieuwe mobiel vooral uit op een extra goede fotocamera. Ik wil perfecte foto’s van planten maken.” Hij heeft frisse ideeën om te verwezenlijken in het vooruitzicht. “Samen met mijn vader en Klaus wil ik gaan uitbreiden en weer investeren”, zegt hij als hij buiten op het terrein langs de grassen loopt. “Te beginnen bij klinkers in de kas en buiten anti-worteldoek. Daarna zien we verder en hopen de juiste beslissingen te nemen.” ‘WE HEBBEN SEIZOENEN NODIG’ De toekomst voor het bedrijf ziet Gerard vrij zonnig in. Wel maakt de kweker zich zorgen over de veranderingen in het klimaat. Met drie warme zomers en veel last van droog- te wordt beschikking hebben over voldoende goed water steeds voornamer. De klimaatverandering heeft ook andere gevolgen. “Het is volgens mij niet goed voor onze bedrijven. Vaste planten hebben de seizoenen, zoals een koude, soms echt nodig. Daarnaast zorgt het voor meer invasieve soorten. Wat jaren niet kon, gebeurt nu gewoon: soorten die zichzelf terug zaaien. Voor sommige vaste planten wordt dit een probleem.” der jaren heeft hij geleerd aan het eind van de dag, of nog beter aan het eind van de week, pas terug te kijken. De hectiek en werkdruk vragen heel wat van het team. Om die reden hecht Gerard veel waarde aan een vast en sterk team vakmensen om zich heen. “Per definitie zijn dat geen uitzendkrachten, want die hebben te weinig interesse in planten.” Hij prijst zich rijk met één vaste kracht en een paar goede vakantiekrachten en beseft dat hij veel van hen vraagt. “Feeling met het product, vakbekwaamheid, hard werken én betrokkenheid. Je moet echt in onze bedrijfscul- tuur passen. Iemand die de hele dag met oortjes naar zijn eigen muziek luistert, ben ik liever kwijt dan rijk.”

Veel moerplanten van Eikholt staan bij vrienden en familie. Zo ook bij de ‘rotonde’ van de fietsenmaker, waar klanten hun fiets kunnen testen.

13

24 april 2020

‘We bekijken de situatie per dag’

Naast het Verre Oosten is ook Noord-Amerika een belangrijke afzetmarkt voor Nederlandse bloembollen, zowel voor de droogverkoop als voor de broeierij. Het is dus zeker dat het coronavirus ook consequenties heeft voor de Nederlandse export. Greenity sprak met enkele exporteurs en afnemers in Noord-Amerika.

Tekst: Monique Ooms | Fotografie: PR

“W ij hebben dagelijks contact met de klant en de situatie verandert bijna elke dag”, zegt Erik Lommerse van exportbe- drijf Nord Lommerse Flower Bulb Group in Hillegom. “Bovendien hangt het erg af om welke klant het gaat en in welke staat hij gevestigd is. Per product verschilt de situ- atie en de regels kunnen per staat anders zijn. Bovendien gaat elke klant weer anders om met de situatie. Sommige supermarkt- ketens halveren de orders of zetten ze volledig stil om de schapruimte te gebrui- ken voor andere, houdbare producten die nu veel worden gekocht, zoals wc-papier en pasta’s. Bloemen en planten worden even ‘on hold’ gezet. In andere staten draaien de bouwmarkten en tuincentra juist op volle toeren.” Voor de sierteeltkwekers komt dit extra hard aan. “Juist in deze periode draai- en zij 50 tot 70 procent van hun jaaromzet vanwege Pasen en Moederdag. Dat maakt ondernemers wel onzeker.” RUST BEWAREN Bestellingen doen voor het nieuwe jaar zit er even niet in. “Daar staat nu het hoofd van ondernemers niet naar. Zij zijn volop bezig de schade te beperken en verzinnen van al- les om van hun producten af te komen. Wij hebben dan ook nog maar weinig tot geen orders ontvangen.” Lommerse is ‘de hele dag aan het bellen’ met zijn Noord-Ame-

rikaanse klanten. “Wij proberen mee te denken, ideeën vanuit Nederland over te brengen en onze afnemers zo veel mogelijk te ondersteunen.” Intussen probeert hij ‘de rust te bewaren’. “Dat is soms best lastig. Onze klanten wachten met bestellen totdat ze meer zicht hebben op de situatie. Alles wordt uitgesteld. Het wordt spannend welke klanten dit gaan overleven en welke niet.” Het afroepen van lelie-orders moet nog op gang komen. “We verwachten ook daarin stagnatie. We mogen blij zijn als we dit jaar quitte kunnen draaien.” Westerbeek Bulb Company exporteert voor- jaarsgewassen naar afnemers in Noord-Ame- rika. Daarbij gaat het om zo’n 90 procent broeierijhandel. Marcel Pennings: “Ongeveer 70 procent van onze klanten is actief in de pottenmarkt, zo’n 30 procent produ- ceert snijbloemen.” De ervaringen van zijn klanten lopen uiteen van ‘het is niet aan te slepen’ tot aan ‘we kunnen alles weggooien’. “Bouwmarkten en tuincentra draaien volop door. Vaak hebben zij een drive-in ingericht waardoor consumenten gewoon producten kunnen blijven kopen.” Met snijbloemen is het een heel ander verhaal, is ook zijn ervaring. “Supermarkten cancelen een groot deel van de orders.” De situatie verandert per dag, dus hij onder- houdt intensief contact met zijn Noord-Ame- rikaanse afnemers. “Normaal gesproken is dit een rustige tijd voor ons, klanten hebben

Bij Bloomaker werken medewerkers door, met alle vereiste veiligheidsmiddelen.

het druk met produceren en verkopen. Dat we nu geen orders schrijven, is vrij normaal, daar kun je nog niks uit aflezen. Af en toe zijn er wel klanten die uitstel van betaling aanvragen. Kunnen ze straks de rekening nog betalen? Het betalingsrisico is groter dan anders.” ONWERKELIJK Sierteeltondernemers in Noord-Amerika bevestigen de ervaringen van de Nederland- se exporteurs. “Hier op Battlefield Farms in de staat Virginia is het een wat onwerkelij- ke situatie. Wij leveren onder andere voor- jaarsbloeiers-op-pot aan grote tuincentrum- ketens zoals Lowe’s met vestigingen in heel Amerika en we draaien nog steeds door.

14

24 april 2020

Bij Holland Ridge Farm staan de auto’s bumper aan bumper om de online bestelde bloemen op te halen.

gevestigd zijn en verkopen aan klanten in New York, zijn wel bang voor hun business. Sowieso is het daar kouder dan bij ons in Virginia, dus mensen werken nog niet in de tuin. Die verkoop moet nog op gang komen. Bovendien zijn er in New York veel meer winkels gesloten.” Zeijlmaker gaat ervan uit dat hij voor het volgende seizoen gewoon weer bollen gaat bestellen in Nederland. “Wij hebben langdurige contracten met Nederlandse kwekers en we verwachten voor volgend jaar ongeveer hetzelfde aantal bollen te bestellen als afgelopen jaar.” PRIJSCORRECTIE Bloomaker, eveneens gevestigd in Virginia, levert onder andere vazen met tulpen aan supermarktketens in Amerika. Direc- teur-eigenaar Joep Paternostre vertelt: “Een paar weken voor Pasen heeft een aantal grote retailketens alle orders gecanceld. Wij verwachten 10 tot 15 procent van onze jaaromzet mis te lopen, een groot deel van de opgeplante tulpen kunnen we vernieti- gen. Dit raakt de tulpenindustrie heel erg.” Normaal gesproken zorgt Pasen voor een piek in de verkoop. “Nu kijken we uit naar Moederdag, gelukkig lopen de bestellingen daarvoor weer goed binnen.” Normaal gesproken heeft Paternostre zo’n honderd medewerkers aan de slag. “Nu zijn dat er zo’n 25.” Hij zal wel bollen be- stellen voor het nieuwe seizoen, maar: “Ik ga niet méér bestellen dan vorig jaar.” Hij

24 april 2020 ‘DRIVE THRU’ Het tuincentrum van Van Hoekelen mag niet open vanwege de coronavoorschriften die de staat Pennsylvania oplegt. “Daarom hebben we een ‘drive thru’ geopend, zodat mensen toch bloembollen-op-pot bij ons kunnen kopen. Voor een doos met acht potten met tulpen, hyacinten, narcissen en lelies vragen we 20 dollar, waarvan we 5 dollar schenken aan een lokaal goed zowaar vrij op zondag en maakten we kor- tere dagen”, vertelt Alex van Hoekelen van familiebedrijf Van Hoekelen Greenhouses in Pennsylvania. Het bedrijf produceert onder andere bollen-op-pot, snijtulpen, narcissen, hyacinten, lelies en amaryllis op twee locaties in Pennsylvania. Klanten zijn voornamelijk supermarktketens in de Verenigde Staten. Moederdag staat nog voor de deur, maar: “Na Pasen zakt de belangstelling weg, met name voor Easter Lilies, witte Longiflorums, die wij veel broeien. We zullen een groot deel van de productie vernietigen.” verwacht bovendien een prijscorrectie als gevolg van corona. “We gaan er de komen- de tijd nog wel het nodige van merken.” “Pasen is voor ons het belangrijkste weekend van het jaar. Door corona zijn veel orders gecanceld, dus we lopen alleen al met Pasen zo’n 30 procent omzet mis. Normaal zijn we vanaf drie weken voor Pasen zeven dagen per week aan het werk, nu hadden we

We zijn gewoon in productie, alsof er niks aan de hand is”, vertelt de Nederlandse bedrijfsleider Joris Zeijlmaker. “Natuurlijk moeten we ons wel aan de regels houden en bij sommige productielijnen is dat best lastig, maar we doen wat we kunnen. So- wieso draagt iedereen mondkapjes.” Battlefield Farms teelt zo’n 25 hectare in kassen en 25 hectare buiten. Naast voor- jaarsgewassen gaat het onder andere om perkgoed, chrysant en Poinsettia. “We hopen dat iedereen die een tuin heeft, planten blijft kopen. Vooralsnog draait de verkoop goed.” Hij plaatst wel een kantteke- ning: “Het hangt er erg vanaf waar je zit in Amerika. Ondernemers die in Connecticut

15

24 april 2020

‘De overheid wil zo veel mogelijk mensen aan het werk houden en daarvoor is een stimuleringsplan opgesteld’

doel. Dat doen we veilig en contactloos, zodat er geen besmettingsgevaar is voor medewerkers en consumenten. Zo maken we veel mensen blij, houden we onze medewerkers aan de slag en hoeven we minder product weg te gooien.” Normaal zou deze doos met bollen-op-pot zo’n 60 dollar kosten. “Het loopt dan ook goed. Veel mensen komen terug voor een ver- volgaankoop. Gisteren hebben we op één dag 500 dozen verkocht, ik denk dat we er deze week zo’n 4.000 gaan verkopen.” Over het bestellen van bollen bij de Ne- derlandse export zegt hij: “Dat doen we meestal in de zomer. Ik denk dat we de- zelfde hoeveelheid bollen gaan bestellen. Maar alles is zo onzeker, iedereen is voor- zichtig met zijn uitgaven en alle schakels in de keten hebben invloed op elkaar. Hoe gaan supermarkten reageren, wat gaat er veranderen? We weten het nog niet.” Gelukkig krijgen bedrijven wel ondersteu- ning vanuit de overheid. “Voor de komst van corona was het werkloosheidspercen- tage historisch laag, zo’n 2 procent. In korte tijd zijn er 17 miljoen mensen werk- loos geraakt. De overheid wil toch zo veel mogelijk mensen aan het werk houden en daarvoor is een stimuleringsplan opge- steld waarvoor ondernemers een aanvraag kunnen indienen. Daar zijn we blij mee.” TULIP TRAIL Holland Ridge Farms in New Jersey stond op het punt zijn jaarlijkse Tulpenfestival te openen, waarbij de bloeiende tulpenvelden toegankelijk zijn voor het publiek. Het co- ronavirus gooide roet in het eten. Het bedrijf besloot het roer om te gooien. Casey Jansen jr.: “We bedachten de Tulip Trail, waarbij mensen met hun auto’s langs de velden zouden kunnen rijden. Zo wilden we in deze donkere tijden toch wat vreugde brengen, want tulpen zijn hier erg populair. We had-

Bij Battlefield Farms lijkt het business as usual, maar wel met mondkapjes.

den net alle afzetlinten en instructiebordjes geplaatst toen, de avond voor de opening, de autoriteiten ons een verbod oplegden.” De teleurstelling was groot, maar opnieuw schakelde het team snel. “Nu verkopen we bloemen online, die consumenten op het bedrijf kunnen ophalen. Dat loopt goed. De auto’s staan bumper aan bumper.” Toch blijft de verkoop achter. “Wij produceren zo’n 30 miljoen tulpen voor supermarktke- tens aan de oostkust van de VS. De meeste orders zijn gecanceld of verminderd. We lo- pen zo’n 70 procent van onze omzet in deze periode mis. Doordat het Tulip Festival niet kan doorgaan, ligt onze poot ‘agratainment’ volledig stil, kunnen we geen consumenten

ontvangen, enthousiast maken voor tulpen en aanvullende verkoop doen.” Bloemen kopen voor thuisgebruik is in de VS niet zo populair als in Nederland, maar: “Nu ervaren mensen wel wat bloemen thuis doen voor de sfeer.” Holland Ridge Farms hoopt volgend jaar dan ook ‘nog meer bollen dan afgelopen jaar’ te bestellen bij de Nederlandse exporteurs. “We hebben dagelijks contact. We wachten met bestel- len totdat er meer duidelijkheid is over de situatie. Intussen proberen we alles om de verkoop te stimuleren. Eergisteren kwamen er bestellingen binnen van supermarkten. We dachten dat het weer zou gaan lopen, maar ook die orders werden teruggetrokken en gehalveerd. Dus we zijn er nog niet.”

16

24 april 2020

5 M I NUT EN

‘Verlies ombuigen naar iets positiefs’

Jessica Ruitenberg-Wagemaker heeft al een hele weg afgelegd in het communicatie- en marketingvak. Na haar opleiding Bedrijfskunde & Agribusiness en Marketingcommunicatie deed ze ervaring op bij Summer Flowers en Ball Holland om vervolgens bij Bloemenbureau Holland verschillende functies te vervullen. Inmiddels is ze zes jaar als PR-manager verbonden aan iBulb van Anthos.

Ik droom ervan… “Dat bloemen en planten veranderen van luxepro- duct naar levensbehoefte. Dat het in ons systeem zit vastgeroest, dat we niet zonder kunnen. Groen heeft grote invloed op ons welzijn. En is jezelf goed voelen niet de basis van gelukkig zijn? Wat mij betreft zou lekker tuinieren, een mooi boeket op tafel en bollen planten, de normaalste zaak van de wereld moeten zijn. Gelukkig zie ik in mijn werk dat het besef steeds meer begint te landen. Magazines en websites publiceren er gretig over. De interesse in nieuwsbrieven over bloembollen, vaste planten en rozen is groot. En consumenten stellen veel vragen op onze social-mediakanalen.” Het is mijn verantwoordelijkheid om… “Ervoor te zorgen dat de PR-machine draait. Dit be- tekent dat ik veel schrijf, continu op zoek ben naar nieuwe invalshoeken om bloembollen, bolbloemen, bollen-op-pot, vaste planten en rozen in de media te krijgen. Goed beeldmateriaal is erg belangrijk voor de plaatsingskans en hier besteden we dan ook veel aandacht aan. Alle Anthos-leden en de media kunnen ze rechtenvrij en kosteloos gebruiken. Het aantal publicaties in verschillende media geeft veel voldoening. Zo nu en dan halen we zelfs de cover.” Bloembollen zijn… “Superleuk! Alleen raken ze in de vergetelheid bij de consument. Onderzoek wijst uit dat consumen- ten geen negatieve associaties met bloembollen hebben. Alleen weten ze niet wanneer en hoe ze bloembollen moeten planten. Nu groen belang- rijker is dan ooit, moeten we onze kans grijpen om bloembollen in ‘ons systeem’ te krijgen. Dit stimuleren we, naast persberichtgeving, via het scholenprogramma Bulbs4Kids. Ieder jaar ontvan- gen 2.000 basisscholen in verschillende landen een bloembollenpakket. Waanzinnig om te zien hoe actief ze hiermee aan de slag gaan.”

Jessica Ruitenberg-Wagemaker 37 jaar PR-manager iBulb

Tekst: Monique Ooms | Fotografie: René Faas

Werken in deze sector is… “Echt een cadeautje, bloemen zijn zo mooi. Het voelt fantastisch om hier elke dag voor te mogen werken. Vroeger heb ik ze zeker ook vervloekt, het was altijd lang en hard werken op de kwekerij van mijn vader en oom. Inmiddels is mijn vader met pensioen en hebben mijn oom en broer het bedrijf voortgezet met het broeien van tulpen. Wat mij vooral opvalt. is het contrast van het (kei)harde werken tegenover de nuchtere bescheidenheid binnen de sector.” Wat mij raakt… “Is het enorme effect van de coronacrisis op de sector. Op het moment van schrijven hebben we er een week van ingrijpende maatregelen op zitten en hangt er een eventuele lockdown boven ons hoofd, net als in London en Parijs. Het is verdrietig om te zien dat de handel compleet stil komt te liggen en gezonde bedrijven hun hoofd niet boven water kunnen houden. Wat me ook raakt, is de goed- heid die hierdoor ontstaat. Onverkochte bloemen worden massaal gedoneerd aan goeddoeners. Dit laat zien dat telers niet alleen in staat zijn om hun verlies te slikken, maar het ook nog eens kunnen ombuigen naar iets positiefs. Chapeau!”

Volgende keer

TON GROOT

“Ik draag het stokje over aan Ton Groot. Ton heeft Kuukz opgezet, het handelsplatform voor bloembollen. Ik laat hem graag aan het woord omdat zijn doorzettings- vermogen en enthousiasme ervoor hebben gezorgd dat zijn bedrijf nu ‘staat’.”

24 april 2020

17

24 april 2020

Basisgids Stinzenplanten Heilien Tonckens, Wil Leurs, Rick Hoeksema KNNV Uitgeverij ISBN 9 789 050 117104 Prijs 22,95 euro

Inheemse planten van stinzen

Basisgids Stinzenplanten Heilien Tonckens, Wil Leurs, Rick Hoeksema

Tekst: Arie Dwarswaard

Toen ik in het najaar van 1981 voor mijn studie aan de Bijzondere Hoge- re Landbouwschool in Leeuwarden ging wonen, wist ik waar ik het eerstvolgende voorjaar naartoe kon: Dekema State in Jelsum, slechts een klein half uur fietsen van mijn huis. Dat was een bedevaartsoord voor liefhebbers van stinzenplanten. Het was een openbaring om daar de bos- tulp te zien bloeien en zo veel ande- re bijzondere planten. Sindsdien is de interesse in stinzenplanten niet meer overgegaan. Op een aantal goede regionale uit- gaven over deze groep planten na is er na het standaardwerk van Bakker en Boeve uit 1985 geen nieuwe werk meer verschenen. Daar is met de uitgave van de Basisgids Stinzen- planten van de KNNV Uitgeverij verandering in gekomen. Deze serie gidsen is een nieuwe reeks bij deze uitgeverij, die eerder al een indruk- wekkende reeks veldgidsen uitgaf. Deze basisgids portretteert 120 soor- ten die in Nederland voorkomen. Daarbij hanteren de auteurs de indeling die in 1985 al door Bakker en Boeve is gemaakt in het type stin- zenplanten: regionale stinzenflora,

Nederlandse stinzenflora, exotische stinzenflora en begeleiders. Die vier groepen worden in het boek na elkaar behandeld, nadat de auteurs uitgelegd hebben waar het verschil zit tussen deze vier groepen. Dat helpt bijvoorbeeld te verklaren waarom een aantal bolgewassen niet allemaal bij elkaar staan. Zo is de wilde kievitsbloem een regionale stinzenplant en de keizerskroon een exotische stinzenplant. Alle regionale en Nederlandse stin- zenplanten krijgen twee pagina’s, de exoten en begeleiders telkens een pagina. Het fotomateriaal is prima. Het laat goed zien hoe elke plant er uitziet. Een aardig detail vind ik de

afbeelding van de bollen en knollen die bij de behandelde gewassen ho- ren. Wel zijn soms de teksten wat te algemeen. Zo staat bij de bostulp vermeld dat er ‘regelmatig (…) ziek- te in het blad zit, een soort vuur.’ Aan kennis over ziekten in tulpen is in dit land geen gebrek, dus een specifiekere aanduiding had goed gekund. Verder wordt wel het Len- teklokje, maar niet het Zomerklokje behandeld. Bakker en Boeve maak- ten in 1985 duidelijk dat het Zo- merklokje geen stinzenplant is. Die informatie had bij het Lenteklokje wel vermeld mogen worden. Voor het overige krijgt de lezer een prima boek voor een schappelijke prijs.

18

24 april 2020

T E C H &M E C H

Inde rubriek Tech&Mech is er aandacht voor zowel nieuwe als vernieuwende producten uit de sector. Een plek waar techniek en mechanisatie structureel aandacht krijgen.

Koppen en strooien

Tulpenkopmachine met LVS-systeem www.nannekooiman.nl Prijsindicatie: vanaf € 5.000 exclusief BTW

Tekst: Monique Ooms | Fotografie: PR

Het idee van een zelfrijdende tul- penkopmachine in combinatie met de laagvolumestrooitechniek (LVS) voor het toedienen van gewasbe- schermingsmiddelen direct na het koppen kwam vanuit de markt. “Wij passen de LVS-techniek al eni- ge tijd toe in de vollegrondsgroente en in de pioenen. Voor de bollen- sector is dit natuurlijk ook prima te gebruiken, wij zagen daar wel moge- lijkheden in”, vertelt Wim Kooiman van Mechanisatiebedrijf Nanne Kooiman. “JvS Techniek heeft het constructiewerk verzorgd en wij hebben de opbouwset gemonteerd en in bedrijf gesteld.” LAGERE AFGIFTE Over de werking van de machi- ne vertelt Kooiman: “Er zijn drie

strooikoppen achter de kopmolen geplaatst. Via de slangen wordt de gewasbeschermingsvloeistof uit de tank gezogen en drukloos naar de strooiers gebracht, die het ver- volgens over de volle werkbreedte verspreiden. Doordat het systeem drukloos is, kun je met een lagere afgifte werken op een laag volu- me. Via een strooischijf worden de druppels gelijkmatig over het gewas verdeeld. Zo kun je met een kleine tankinhoud toch een hoog rende- ment behalen met je gewasbescher- mingsmiddelen.” EÉN TANKVULLING Ook achter de beide voorwielen is een strooikop gemonteerd. “Dit is

voor de onkruidbestrijding in het rijspoor. Beide systemen hebben elk hun eigen tank met roerpomp. Door middel van sectieschakelaars zijn de strooikoppen in het rijspoor on- afhankelijk aan en uit te schakelen om overdosering te voorkomen.” De afgifte is nauwkeurig instelbaar en is gekoppeld aan de rijsnelheid. “De machine past de afgifte dus automa- tisch aan aan de rijsnelheid. In de praktijk is dit zo’n 15 tot 30 liter per hectare. Je kunt dus een volle dag werken op één tankvulling.” Ove- rigens is voor het werken met deze machine wel een spuitlicentie no- dig. “Je werkt immers met gewasbe- schermingsmiddelen.” Het systeem is SKL-goedgekeurd.

24 april 2020

19

24 april 2020

DE GROENE TULP ‘Begin klein en begin vandaag’

W aar staat de tulpenteler in deze tijd, de situatie van dit moment buiten beschou- wing latend? Exportlanden die steeds hogere eisen stellen aan de kwaliteit van de bol en in ons land een gestage afname van het aantal beschikbare middelen om die kwaliteit hoog te houden. Een spagaat dus. Die houding houden zelfs geoefende turnsters niet lang vol. Dat besef was voor een aantal partijen in de bloembol- lensector aanleiding om voor de tulpenteelt een project te starten waarbij wordt gekeken of er ook mogelijkheden zijn om zonder die spagaat te kunnen telen. Het leidde tot de publiek-private samenwerking De Groene Tulp (zie kader), waarin twaalf partijen investeren, evenals de TKI Tuinbouw en Uitgangsmateriaal. Doel is om de tulpenteler voor 2030 teelttechnieken aan te reiken die toekomstbestendig zijn. DRIE FACETTEN De Groene Tulp kent drie speerpunten: nieuwe of andere strategie van de bolbehandeling, nieuwe of andere strategie van de gewasbehandeling en onderzoek naar gezondheid van zand en kleigrond. Inmiddels zijn er op alle drie de onderdelen stappen gezet om tot resultaten te komen. “We zijn in 2018 begonnen en hebben dit jaar van twee jaar de

Bolbehandeling, gewasbehandeling en bodem staan centraal in het PPS-project De Groene Tulp. Gestart in 2018 is het tijd voor een tussenbalans. Projectleider Michel Jansen ziet positieve ontwikkelingen, maar roept tulpentelers nadrukkelijk op om zelf ook aan de slag te gaan. “Begin klein en begin vandaag. Wacht niet totdat het project is afgerond.”

Tekst: Arie Dwarswaard | Fotografie: René Faas

20

24 april 2020

Michel Jansen, projectleider De Groene Tulp: “Het resultaat van biologische middelen kan niet altijd worden vergeleken met de chemische standaard.”

PPS De Groene Tulp

De Groene Tulp is een vierjarig project dat wordt mogelijk gemaakt door bij- dragen van iBulb, Agri Treat projects, NLG Holland, Rabobank, KAVB, FIT, Stimuflori, GreenPort NHN, Koppert, CNB Teeltadvies en Universiteit Leiden. Deze organisaties en bedrijven investeren dus werkelijk in de verduurzaming van de tulpenteelt. Daarnaast wordt een deel gefinancierd door Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen. Het project wordt uitgevoerd in samenwer- king met Proeftuin Zwaagdijk. Doel van dit onderzoek is het opleveren van effectieve en duurzame strate- gieën voor de tulpenteelt, zodat bij hoge ziekte en plaagdruk misoogsten en onoverkomelijke schade aan zowel bol als tulp voorkomen worden. De volgende onderdelen zullen worden gecombineerd: het gebruik van groene middelen en biostimulanten voor behandelen van de bodem, ontsmetten van de bollen, ziektebestrijding op het land.

resultaten. Dat is het moment om te bepalen waar we mee doorgaan”, aldus projectleider Michel Jansen vanuit Proef- tuin Zwaagdijk. Wat betreft de bolbehandeling, ofwel het zorgen voor schoon plantgoed, is de inzet erop gericht om de afhan- kelijkheid van chemische middelen te verminderen. “De afgelopen jaren is er een groot aantal groene middelen op de markt gekomen. De vraag is welke daarvan bruikbaar zijn voor de bolbehandeling van tulp. Is er een betrouwbare cocktail te maken van biologische producten? Dat willen we natuurlijk wel graag, maar uit de gangbare middelen weten we hoe ingewikkeld het kan zijn om middelen te mengen.” Wat de biologische middelen betreft, merkt Jansen op dat de resultaten van die middelen nog altijd worden vergeleken met de chemische standaard. “Het is maar de vraag of dat terecht is. Want als die standaard wegvalt, hoe realistisch is dan nog het resultaat dat daar bij hoort. Ik besef dat dit geen leuke vraag is, maar hij moet wel gesteld worden.” Naast middelen vindt er wat de bolbehandeling betreft ook onderzoek plaats naar andere technieken. “Na het eerste jaar hadden we al goede resultaten met een nieuwe techniek, waarbij het plantgoed door een schuimoplossing rollen. Dit jaar krijgen we de resultaten van het tweede jaar. Ook dan bepalen we of we hiermee verder gaan. Het coaten is binnen de Groene Tulp een essentiële ontwikkeling die in het project breed wordt getoetst.” >Page 1 Page 2 Page 3 Page 4 Page 5 Page 6 Page 7 Page 8 Page 9 Page 10 Page 11 Page 12 Page 13 Page 14 Page 15 Page 16 Page 17 Page 18 Page 19 Page 20 Page 21 Page 22 Page 23 Page 24 Page 25 Page 26 Page 27 Page 28 Page 29 Page 30 Page 31 Page 32 Page 33 Page 34 Page 35 Page 36 Page 37 Page 38 Page 39 Page 40 Page 41 Page 42 Page 43 Page 44 Page 45 Page 46 Page 47 Page 48 Page 49 Page 50 Page 51 Page 52

Made with FlippingBook Publishing Software